Enerjinin İpek Yolu TANAP Avrupa’da

Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı (TANAP) Avrupa bağlantı açılışı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev,'in katılımıyla Edirne’nin İpsala ilçesinde gerçekleştirildi.   Edirne’nin İpsala ilçesinde MS4 Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı (TANAP) İstasyonu'ndaki TANAP Avrupa Bağlantısı Açılış konuşmalarını, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez ve SOCAR Başkanı ve TANAP Yönetim Kurulu Başkanı Rövnag Abdullayev yaptı.   Azerbaycan doğalgazını Avrupa’ya ulaştıracak olan TANAP Projesi’nin Avrupa bağlantısı açılış töreninde konuşan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan proje ve bölge hakkında değerlendirmelerde bulundu.   Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Bugün hep birlikte ülkelerimiz ve bölgemiz adına gerçekten tarihi bir ana şahitlik ediyoruz. Her aşaması sabırla, dirayetle, Türkiye, Azerbaycan ve Gürcistan’ın ortak gayretleriyle örülen 7,5 senelik uzun ve meşakkatli bir süreci başarıyla taçlandırmanın haklı gururunu yaşıyoruz. Bu proje her şeyden önce ülkelerimiz arasındaki köklü dostluğun sembolüdür. TANAP, bu aşamaya Türkiye ve Azerbaycan’ın karşılıklı güvene dayalı ilişkileri sayesinde gelebilmiştir. Projenin başarısında ayrıca, üretici, transit ve tüketici ülkeler ile projede pay sahibi olan şirketler arasındaki uyum da kilit rol oynamıştır.   Hatırlayacağınız üzere TANAP’la ilgili ilk adımı, 2012 senesinin Haziran ayında Hükümetlerarası ve Ev Sahibi Hükümet Anlaşmaları’nın İstanbul’da imzalanmasıyla atmıştık. Şah Deniz 2 Nihai Yatırım Kararı Anlaşmasını ise 2013’ün Aralık ayında, Bakü’de düzenlenen bir törenle neticelendirdik. Ardından 17 Mart 2015 tarihinde Kars’ta; Türkiye, Azerbaycan ve Gürcistan Cumhurbaşkanları olarak TANAP’ın temel atma töreni gerçekleştirdik. Bu tarihten 3 yıl sonra ise 12 Haziran 2018’de dost ve kardeş ülkelerin de katılımıyla, Eskişehir’de TANAP’ın açılış törenini yaptık. Haziran 2012’den bu yana geçen sürede, TANAP Projesinin hayata geçmesi için gerçekten büyük çaba sarf ettik. İçerde ve dışarda atlattığımız onca badireye, bölgesel gerilime, hatta sıcak çatışmalara varan istikrarsızlıklara rağmen, TANAP’ı planlandığı şekilde ilerlettik. Gerek değerli kardeşim Aliyev’in şahsi ilgisi, gerek Gürcistan makamlarının işbirlikleri, gerekse bu projeye emek veren kardeşlerimizin gayretleriyle hamdolsun TANAP’ı bugünkü aşamasına getirdik.   Bugün işte hep beraber verilen emeklerin boşa gitmediğini görüyoruz. “Enerjinin ipek yolu” olarak görülen bu muhteşem projenin; belirlenen takvime, hedeflerimize ve taahhütlerimize uygun bir şekilde ülkelerimizle ilgili kısmını bugün itibarıyla tamamlamış oluyoruz. Bu projeyle, sahip olduğumuz zenginlikleri kendi vatandaşlarımızın, onlarla birlikte tüm bölge halklarının, tüm insanlığın hizmetine sunma irademizi teyit ettik. Biz TANAP’la ülkemizin enerji ihtiyacını garanti altına almanın yanı sıra Avrupa’nın enerji arz güvenliğine de katkı yapmayı hedefledik.   Sizlerin de bildiği gibi TANAP, Azerbaycan’dan Avrupa’ya uzanan 3 bin 500 kilometrelik enerji koridorunun en önemli parçasıdır. Bugün itibarıyla Azerbaycan doğalgazı, ülkemiz üzerinden 20 il, 67 ilçe ve 600 köyden geçerek artık Avrupa’nın kapısına ulaşmıştır. TANAP’la 16 milyar metreküplük Azerbaycan doğalgazının Türkiye ve Avrupa’nın istifadesine sunulması, hayalden çıkıp gerçeğe dönüşmüştür. 16 milyar metreküplük bu gaz miktarının 6 milyarını biz, 10 milyarını ise Avrupa ülkeleri kullanacaktır. Nitekim 18 Kasım 2019 itibariyle TANAP üzerinden Türkiye’ye taşınan gaz miktarı 3,23 milyar metreküpe ulaştı.   İlerleyen yıllarda TANAP’ın taşıma kapasitesini önce 24 milyar metreküp ardından 31 milyar metreküpe çıkarmayı planlıyoruz. Bundan sonra asıl sorumluluk sınırın öte tarafındaki komşularımıza düşüyor. Avrupa’ya gaz sevkinin başlaması için Trans-Adriyatik Doğal Gaz Boru Hattı TAP’ın bir an önce tamamlanması gerekiyor. İnşallah TAP’ın da 2020 yılı içinde tamamlanmasını bekliyoruz.   Bugün yerkürede yer alan doğal gaz rezervlerinin yüzde 70’i, petrol rezervlerinin ise yüzde 60’ı komşularımızın topraklarında bulunuyor. Ayrıca ülkemiz Avrupa’nın 4’üncü, dünyanın 18’inci en büyük doğal gaz piyasası konumundadır. 2002 yılında 5 ilimizde doğal gaz varken, bugün 81 ilimizin tamamına doğal gaz arzı sağladık. 2019 yılı Ağustos sonu rakamlarıyla 144 bin kilometreyi aşan bir doğal gaz dağıtım şebekesine çıktık. Ülke nüfusumuzun yüzde 81’ine, yani 66,5 milyon insanımıza doğal gaz ulaştırdık. 2018 yılı doğal gaz talebimiz ise 49,3 milyar metre küpü buldu. Doğal gaz depolama kapasitemizi 4 milyar metreküpten, 11 milyar metreküpe çıkarmayı planlıyoruz. İki yüzer gaz depolama ve gazlaştırma gemisini hizmete sunduk. İnşallah bunlara bir yenisini daha ekleyeceğiz. Toplamda 5,4 milyar metreküplük kapasiteye sahip Tuz Gölü Doğal Gaz Depolama Tesisinin son bölümünün temelini bu sene attık. Bu kısmın 2023’te devreye girmesiyle, tuz yapılarında dünyanın en büyük depolama tesisine sahip olacağız.”şeklinde konuştu.   Açılış töreninde konuşan Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Türkiye'de bulunmaktan memnuniyetini dile getirdi.   TANAP'ın temelini 4 yıl önce attıklarını ancak projeyle ilgili çalışmaların 2012'de Türkiye Cumhuriyeti Hükumeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti Hükumeti arasında Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Sistemine İlişkin Hükumetlerarası Anlaşma'yla başladığını anlatan Aliyev, İstanbul'da yapılan anlaşmayla TANAP'ın yeşil ışığının yandığını belirtti.   TANAP'a kadar Azerbaycan gazını Türkiye ve Avrupa'ya nakledilmesi etrafında çok büyük tartışmaların ve müzakerelerin yapıldığını aktaran Aliyev, bu müzakerelerin sonuçsuz kalmasının ardından Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile bu dev projenin hayata geçirilmesine karar verdiklerini vurguladı.   Aliyev, Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattının temelini çağdaş Azerbaycan devletinin lideri Haydar Aliyev'in kendi elleriyle attığını hatırlattı.   Etkinliği "tarihi" olarak nitelendiren Aliyev, "Bugün tarihi bir gündür. Umarım TANAP'ın ömrü uzun olacak, Türkiye-Azerbaycan ve diğer komşu halklara faydası olacak. Bugüne kadar Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattıyla Türkiye ve dünya pazarlarına 450 milyon tondan çok Azerbaycan ve başka devletlerin petrolü nakledilmiştir. Bunun 400 milyondan fazlasını Azerbaycan, 27 milyon ton Türkmenistan, 12 milyon ton Kazakistan, 7 milyon ton Rusya petrolü teşkil ediyor." dedi.   TANAP'ın Güney Gaz Koridoru Projesi'nin parçası olduğuna, bu projelerin hayata geçirilmesinin Türkiye ve Azerbaycan'ın siyasi iradesinin neticesi olduğuna işaret eden Aliyev, "Bugün güney gaz koridoru özünde 7 ülkenin birleştiği uluslararası bir iş birliği projesidir." değerlendirmesinde bulundu.   Aliyev, söz konusu projenin, ülkeler arasında köprüler oluşturacağını ifade etti. Projenin, daha büyük anlaşmalara yol açacağını belirten Aliyev, 3'ü AB üyesi olan 7 ülkenin bundan sonra uzun yıllar birlikte çalışacağını ve bunun faydasını göreceklerini dile getirdi. Aliyev, "Bu proje iş birliği getirir, istikrar getirir, uzun müddetli anlaşma getirir. Bu projelere sadece enerji projeleri gibi bakmak doğru olmaz. Şunu bildirmeliyim ki bizim enerji projelerimiz diğer projelere yol açtı." ifadesini kullandı.   TANAP ve güney gaz koridorunun aynı zamanda enerji güvenliği projesi olduğunu aktaran Aliyev, bugün dünya çapında enerji güvenliği konusunda dünyanın ilgi ve dikkatini çektiğini kaydetti.   Üretici ülke Azerbaycan, enerjinin geçtiği ülkeler ve tüketici ülkelerin başarılı bir birliktelik sergilediğine dikkati çeken Aliyev, çıkarlarının bir olduğunu, faydalarının da adaletli bir şekilde bölüşülerek bölgedeki ekonomiye ve istikrara olumlu katkı sağladığını ifade etti.   Aliyev, bundan sonra hayata geçirecekleri projelerin TANAP, Bakü-Tiflis-Ceyhan, Bakü-Tiflis-Erzurum, Bakü-Tiflis-Kars gibi uğurlu olacağını dile getirerek, "Türkiye ve Azerbaycan geleceğe güvenle ilerleyecek. Yaşasın Türkiye-Azerbaycan dostluğu ve kardeşliği." dedi.   Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, TANAP Avrupa Bağlantısı Açılış Töreni'nde yaptığı konuşmada, "Enerjinin İpek Yolu" olarak adlandırılan proje için ilk imzaların 2012'de atıldığını anımsattı.   Dönmez, geçen 1,5 yıllık sürede projeden 3 milyar metreküpten fazla gaz akışı sağlandığını ifade ederek konuşmasını şöyle sürdürdü; "TANAP'ın 1850 kilometrelik Anadolu yolculuğu bugün sona eriyor ve gazın Avrupa yolculuğu başlıyor. Avrupa'ya gaz akışı için biz hazırız. Bundan sonraki süreci Avrupalı dostlarımıza emanet ediyoruz. TANAP, bundan sonra Türkiye-Azerbaycan iş birliğinin gücünü yeni ülkelerle, yeni insanlarla buluşturacak. Avrupa'nın içlerine kadar ulaşacak TANAP, bir enerji projesi olmasının ötesinde bir başarı hikayesidir. Yalnızca Türkiye'nin değil Avrupa'nın da enerji arz güvenliği açısından hayati öneme sahip bu proje farklı ülkeleri ve renkleri de enerji potasında birleştirmiş oldu. Projemizde ilk önce 16 milyar, sonrasında ise 31 milyar metreküp doğal gaz hem Türkiye'nin hem de Avrupa'nın enerji geleceğine büyük katkı sağlayacak. Güney Gaz Koridoru'nun şah damarı olan TANAP, Trans Adriyatik Doğal Gaz Boru Hattı (TAP) ile birleşerek Akdeniz'in beline bir kuşak gibi dolanacak."dedi.   TANAP'ın yanı sıra diğer doğal gaz altyapı yatırımlarıyla Türkiye'nin doğal gazda enerji arz güvenliği sorunu kalmadığını dile getiren Dönmez, Türkiye'nin enerjide merkez ülke olma yolunda adım adım ilerlediğini vurguladı.   Dönmez, Türkiye'nin enerjide kazan-kazan odaklı bir politika izlediğini ve enerji diplomasisinin bölgesel refahı artırmayı amaçladığını anlattı. Bölge ve tarafların yararı için enerjinin birleştirici ve uzlaştırıcı rolünü öne çıkardıklarının altını çizen Dönmez, "Bugüne kadar Türkiye ile iş yapan, ortak bir amaç için hareket eden bütün ülkeler kazandı. Bu gelecekte de böyle olmaya devam edecektir." ifadelerini kullandı.   SOCAR Başkanı ve TANAP Yönetim Kurulu Başkanı Rövnag Abdullayev, Türkiye’nin doğusundan batısına kadar uzanan boru hattının inşaatının zamanında tamamlandığını söyledi.   Abdullayev, TANAP'ın TAP üzerinden Avrupa'ya gaz vermeye hazır halde olduğunu belirterek, "TAP’ın inşaatı da sona erdikten sonra tarihte ilk defa Azerbaycan gazı Hazar Havzası'ndan Avrupa pazarlarına doğrudan iletilmiş olacak. Böylece, Avrupa'nın yeni gaz tedarikçisi olmanın yanı sıra, Türkiye'nin de en büyük ikinci doğal gaz tedarikçisine dönüşmeyi hedefliyoruz." diye konuştu.   Hattın açılışı 12 Haziran 2018'de Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev'in katıldığı törenle Eskişehir'de gerçekleştirildi. Toplam kapasitesi 16 milyar metreküp olan boru hattından Türkiye'ye gelen gaz miktarının yakın zamanda 6 milyar metreküpe çıkarılması hedefleniyor. Kalan 10 milyar metreküp doğal gaz ise TAP ile Avrupa'ya gönderilecek. TAP'ın yüzde 20'şer hissesini BP, SOCAR ve Snam elinde bulundururken, Fluxys yüzde 19, Enagas yüzde 16 ve Axpo da yüzde 5'lik pay ile projede yer alıyor.